Informatie routepaneel: de rivier, Aa of Weerijs

Het is de bedoeling om het tracé te voorzien van informatiepanelen. Dit zijn de teksten over de rivier. Op de pagina informatiepaneel: cultuurhistorie vindt u informatie over de geschiedenis van de omgeving.

De naam Aa of Weerijs is als volgt uit te leggen: in de middeleeuwen was A een soort naam voor stromende wateren en de Weerijs heeft vlechtende stroom als betekenis. Nabij de plaats Brecht in België ontspringt de rivier, maar is daar niet meer dan een kleine sloot. De Aa of Weerijs wordt pas voorbij Wuustwezel een volwassen rivier als het samen komt met de Kleyne Beek. In haar loop worden verschillende waterlopen en beekjes opgenomen, zoals de Kleyne Beek, Raamloop en de Turfvaart. Op Breda’s grondgebied komt de Aa of Weerijs samen met de Mark.

Oorspronkelijk moesten de gemeentebesturen en de aangrenzende eigenaren de rivier onderhouden, maar dit onderhoud liet vaak te wensen over. Door de slechte waterafvoer ontstonden er vaak veel overstromingen. In 1879 is het onderhoud van de rivier overgenomen door het toen opgerichte waterschap de Aa of Weerijs. Het waterschap heeft veel aan de verbetering van de watergangen gedaan. Dit was heel hard nodig vanwege de grote wateroverlasten en vooral bij stortregens ontstonden er veel overstromingen.

overstroomde beemden uit Rijsbergen in grootmoeders tijd C. Rombouts en J. Buiks-Hendrickx

De Aa of Weerijs had oorspronkelijk een lengte van 25 kilometer. In 1967 werd de rivier genormaliseerd. Door middel van bochtafsnijding is de lengte van 25 kilometer teruggebracht naar 22 kilometer (zie afbeelding). Er zijn 6 stuwen geplaatst om de beheersbaarheid van het waterafvoer te verbeteren. Daarnaast werden er bruggen over de rivier geplaatst en werd er 1 miljoen kubieke meter grond verzet. In 1971 werden de verbeteringswerken afgerond.

De kwaliteit van de watergangen ging in de loop der jaren sterk achteruit door de invloed van de mens. De rioleringen werden zonder zuivering in de Aa of Weerijs geloosd en ook het afvalwater van bedrijven als Groko uit Zundert kwam zonder zuivering in de rivier terecht. In 1986 werd een afvalwaterpersleiding langs de Aa of Weerijs gerealiseerd door het Hoogheemraadschap West-Brabant. Hierdoor werd de waterkwaliteit op een goed niveau gebracht.

Afbeelding: De topografische kaarten uit 1870 en 2014 zijn over elkaar heen geprojecteerd. Zo is duidelijk het verschil tussen een meanderende rivier en een genormaliseerde rivier te zien.

Begin september 2015 is door Waterschap Brabantse Delta en gemeente Zundert gestart met de aanleg van een ecologische verbindingszone (EVZ) langs de Aa of Weerijs. Een ecologische verbindingszone is een soort natuursliert met een geschikt milieu voor flora en fauna die verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt. Flora en fauna kunnen zich hierdoor makkelijker van het ene naar het andere natuurgebied verplaatsen en zich beter ontwikkelen. Door een ecologische verbindingszone in te richten langs een bestaande beek, de Aa of Weerijs, biedt het ook ruimte voor waterberging. Dit betekent dat het gebied rondom de Aa of Weerijs als opslagruimte voor water kan dienen in perioden met veel neerslag. De kans op wateroverlast wordt zo verminderd.

Dit moet nog worden aangevuld met informatie over stuwen, vistrappen, waterkwaliteit en bestaande meanders.

 

Bronnen: tijdschrift Heemkundekring De Drie Heerlijkheden, het Land aan de Brede Aa nr. 1 1991 (artikel mevr. J. Buiks), inrichtingsplan Weerijs-Zuid en de kaart is gemaakt m.b.v. de cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Noord-Brabant 2010.

Ook is er veel informatie te vinden over de Kaarschotse watermolen die in 1916 is afgebroken op de website van het BHIC.

https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/kaarschotse-molen